Overpeinzingen: Tutoyeren

Het woord is een samenvoeging van het Franse tu en toi (jij en jou) en speelt opmerkelijk genoeg alleen maar in Nederland. De Nederlanders springen daar altijd krampachtig mee om en ik begrijp dat niet zo. Kijken we even naar andere landen, dan zien we dat men in het Engels het simpelste systeem hanteert: daar heet iedereen you. Met de manier waarop je dat woord uitspreekt, kun je subtiel je respect of zelfs je minachting uiten. In Duitsland zal nooit iemand bij het tutoyeren stilstaan. Du zeg je alleen tegen je broers, zussen, dikke vrienden en je collega's die zeer nauwkeurig op gelijke hoogte staan. De rest van de mensen, van ouders tot winkeljuffrouw, heet gewoon Sie. Ongeveer hetzelfde zien we in Frankrijk, dat zoals Duitsland een sterk hiërarchische maatschappij kent. Nooit zal er enige twijfel over bestaan of je iemand met tu of vous aanspreekt, het zit in de maatschappij ingebakken. Tu is zeer familiair en kan zelfs een beledigende of kleinerende toon hebben, daar past iedereen wel voor op. België dan, althans Vlaanderen. Daar wordt Nederlands gesproken, een Vlaming zal nooit tutoyeringsproblemen ondervinden. Je zegt gewoonlijk U en dat hoeft niets met respect te maken hebben, zelfs tegen je hond zeg je U. In sommige streken is het gebruik van jij onbestaande. Het woord gij komt vaker voor, maar gij is geen synoniem voor jij, het kan ook U betekenen. Gij is dus eerder vergelijkbaar met het Engelse you. Uitzondering zien we bij de Vlaamse yuppen, die steeds meer naar het Hollands neigen. Die beginnen dus moeilijkheden te krijgen met jij en jou. Zelf ben ik van Nederlandse afkomst, maar na bijna dertig jaar in België te wonen, heb ik mezelf vooral het U aangeleerd. Daar is toch niets mis mee? Binnen ons clubje zeggen diverse mensen U tegen elkaar, het is eerder een gewoonte dan dat er per sé iets achter steekt.
Terug naar Nederland, waar de situatie inderdaad krampachtig is. Nederlanders zijn altijd en eeuwig op verkenning naar de grenzen tussen U en jij. Waarom eigenlijk? Omdat iedereen bij voorkeur tot de grauwe massa behoort? Oof omdat de Nederlander vies is van elke vorm van hiërarchie?
In het zojuist verschenen leerzame boek "Welkom! Gastvrijheid, de sleutel tot succes" van Magda Berman en Jeannine Sok wordt veel aandacht aan het tutoyeren besteed. Dit etiquetteboek voor horecaprofessionals geeft aan dat je tegen de restaurantgast in principe U moet zeggen. Maar... dan komt er een heel hoofdstuk aan ingewikkelde etiquetteregeltjes, alleen maar om het tutoyeringsprobleem de baas te kunnen. Volgens het boek wordt het al moeilijk wanneer de gast jij tegen het zaalpersoneel zegt. Ik zou het probleem minder gehyperventileerd aanpakken waardoor het probleem geen probleem meer is. Zeg gewoon U tegen om het even wie, tot op het moment dat de ander aangeeft dat die het anders wil.